تاریخچه استفاده از نوشابه، داستانی طولانی، پیچیده و پر از تحولات علمی، فرهنگی و صنعتی است. نوشابه در ابتدا به عنوان یک محلول دارویی ساخته شد، اما به مرور زمان به یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های جهان تبدیل گردید. در این مقاله، روند شکل‌گیری و تحول این نوشیدنی از قرن هجدهم تا عصر حاضر را بررسی خواهیم کرد.
فهرست محتوا
بیشتر بدانید: پیشنهادات جذاب برای صبحانه
کشف اولیه نوشابه توسط دانشمندان قرن هجدهم
در سال 1767 میلادی، دانشمندی انگلیسی به نام جوزف پریستلی (Joseph Priestley) موفق شد دی‌اکسیدکربن را در آب حل کند و بدین ترتیب، نخستین نمونه‌ی ابتدایی از آب گازدار را تولید کرد. این کشف، پایه‌ای برای تولید نوشابه‌های امروزی محسوب می‌شود. در آن زمان، از این نوشیدنی برای درمان مشکلات گوارشی، سردرد و تقویت انرژی بدن استفاده می‌شد.
مفهوم گازدار کردن نوشیدنی‌ها در ابتدا صرفاً در محیط‌های داروسازی و پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. نوشابه به‌عنوان نوشیدنی‌ای تجملی و دارویی شناخته می‌شد که تنها در داروخانه‌ها عرضه می‌شد.
نخستین استفاده عمومی از نوشابه
با گذر زمان و به‌ویژه در اواخر قرن نوزدهم، نوشابه‌های گازدار از حیطه‌ی داروسازی خارج شده و به نوشیدنی‌هایی قابل دسترس برای عموم مردم تبدیل شدند. نخستین استفاده‌کنندگان عمومی از نوشابه در ایالات متحده و اروپا، مشتریان داروخانه‌هایی بودند که نوشیدنی‌های گازدار را به‌صورت تازه در محل تهیه می‌کردند.
تولد برندهای بزرگ نوشابه؛ آغاز انقلاب صنعتی نوشیدنی‌ها
در اواخر قرن نوزدهم، تولید صنعتی نوشابه آغاز شد و چند برند مهم در این زمینه شکل گرفتند که برخی از آن‌ها تا به امروز نیز فعال هستند:
1. Coca-Cola (کوکاکولا)
در سال 1886 میلادی، داروسازی به نام جان پمبرتون (John Pemberton) در شهر آتلانتا ایالت جورجیا آمریکا، نوشیدنی‌ای تهیه کرد که شامل عصاره گیاه کوکا، دانه‌های کولا و شکر بود. این ترکیب در ابتدا به عنوان یک داروی محرک و ضد خستگی عرضه می‌شد و سپس به یکی از پرفروش‌ترین برندهای نوشابه در جهان تبدیل شد.
2. Pepsi (پپسی)
در سال 1898 میلادی، داروساز دیگری به نام کالب برادهام (Caleb Bradham) نوشیدنی‌ای با نام اولیه‌ی Brad’s Drink تولید کرد که به‌زودی با نام تجاری Pepsi-Cola شناخته شد. این نوشابه نیز در ابتدا به‌عنوان محرک گوارشی عرضه می‌شد.
بیشتر بدانید: مضرات اسیدهای چرب ترانس برای قلب
توسعه جهانی صنعت نوشابه در قرن بیستم
توسعه فناوری بسته‌بندی و توزیع در اوایل قرن بیستم، زمینه را برای رشد گسترده صنعت نوشابه فراهم کرد. در جنگ جهانی دوم، ارتش آمریکا میلیون‌ها بطری نوشابه برای سربازان خود ارسال کرد که این اقدام به طور گسترده‌ای به گسترش محبوبیت نوشابه در اروپا، آسیا و خاورمیانه کمک کرد.
در دهه‌های بعدی، برندهایی نظیر Coca-Cola، Pepsi، Dr Pepper، 7Up و Fanta به‌صورت جهانی توسعه یافتند و کمپین‌های تبلیغاتی گسترده‌ای را راه‌اندازی کردند که نقش بسزایی در فرهنگ‌سازی نوشابه‌نوشی ایفا نمودند.
ورود نوشابه به ایران و تاریخچه استفاده از نوشابه در ایران
در ایران، اولین نوشابه‌ها در دهه ۱۳۲۰ شمسی وارد بازار شدند. در ابتدا نوشابه‌های خارجی نظیر “پپسی” به ایران وارد شدند، اما با گسترش بازار داخلی، برندهای ایرانی نظیر:
- زمزم
- ساسان
- خوشگوار
- رازی
به مرور راه‌اندازی شدند و توانستند بخش بزرگی از بازار را در دست بگیرند.
بیشتر بدانید: مضرات نوشیدنی های گازدار برای بدن
تأثیرات نوشابه بر سلامت عمومی و تغذیه
با وجود محبوبیت جهانی نوشابه‌ها، در دهه‌های اخیر، نگرانی‌های جدی درباره‌ی پیامدهای سلامتی نوشابه‌های گازدار مطرح شده است. مصرف مداوم این نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- افزایش وزن و چاقی مفرط
- دیابت نوع ۲
- پوسیدگی دندان
- کاهش تراکم استخوان به دلیل اسید فسفریک
- بهم‌ریختگی متابولیسم بدن در بلندمدت
به همین دلیل، سازمان‌های بهداشت جهانی توصیه می‌کنند مصرف نوشابه به‌شدت محدود شده و به جای آن از نوشیدنی‌های طبیعی و بدون قند استفاده شود.
نتیجه‌گیری 📌
بررسی تاریخچه استفاده از نوشابه نشان می‌دهد که این نوشیدنی مسیری طولانی را از یک محلول دارویی در داروخانه‌های قرن هجدهم تا یک نوشیدنی صنعتی با تولید انبوه در سراسر جهان طی کرده است. امروزه، با درک بیشتر اثرات نوشابه بر سلامت، جامعه علمی و پزشکی بر کاهش مصرف آن و استفاده از جایگزین‌های طبیعی‌تر تأکید دارند.
سوالات متداول تاریخچه استفاده از نوشابه ❓
1. نوشابه اولین بار توسط چه کسی ساخته شد؟
نخستین آب گازدار توسط جوزف پریستلی در سال 1767 کشف شد. او دی‌اکسیدکربن را در آب حل کرد و پایه‌ای برای تولید نوشابه‌های گازدار امروزی فراهم آورد.
2. معروف‌ترین برند نوشابه در جهان چیست؟
Coca-Cola به‌عنوان قدیمی‌ترین و مشهورترین برند نوشابه در دنیا شناخته می‌شود. این برند در سال 1886 تأسیس شد.
3. مصرف نوشابه چه اثراتی بر بدن دارد؟
افزایش وزن، دیابت، پوسیدگی دندان و اختلال در سلامت استخوان‌ها از مهم‌ترین پیامدهای مصرف بیش از حد نوشابه هستند.
